دارایی های مالی مشتقه

آشنایی با دارایی های مالی مشتقه

دارایی های مالی به عنوان دارایی های نامشهود طبقه بندی می شوند‌. مالکیت دارایی نامشهود با انتشار یکی از دارایی های مالی،در قالب ابزار سرمایه ای یا ابزار استقراضی تامین مالی می شود.افراد با دریافت انواع اوراق سهام یا انواع اوراق قرضه صاحب بخشی از سرمایه شرکت ها و عواید حاصل از فعالیت شرکت ها می شوند.
علاوه بر این دارایی ها، دارایی های مالی دیگری نیز وجود دارد که مشتق شده از دارایی های مالی می باشند.بهای این گونه قرارداد ها از بهای آن دارایی مالی، گرفته شده است و از این رو به این قرارداد ها اوراق مشتقه گفته می شود.
این ابزار ها امکان کنترل ریسک سقوط ارزش بازار دارایی های مالی(سهام و اوراق قرضه) یا امکان مقابله با خطر انتشار را به ناشر اوراق سرمایه گذار می دهد.

اختیار معامله:

توافقی است بین واگذار کننده و تحصیل کننده ی حق خرید یا فروش دارایی تعهد شده؛ بدین صورت که دارنده اختیار حق خرید یا فروش دارایی خاصی را با قیمت مشخصی و در تاریخ معینی در زمان آینده خواهد داشت.
هنگام انعقاد قرارداد نوع دارایی و قیمتی که با آن در تاریخ مشخصی از آینده، اختیار معامله انجام شدنی خواهد بود، در قرارداد ذکر می شود. قیمت مزبور را قیمت توافقی می گویند. دارنده ی اختیار معامله نیز در قبال اختیار باید بهایی بپردازد، که قیمت اختیار نامیده می شود.

اختیار خرید:

دارنده اختیار می تواند در قبال ارائه اختیار در تاریخ مشخصی از آینده سهام خاصی را با قیمت توافقی خریداری کند. بطور مثال فرض کنید اختیار سهامی را برای ۵ ماه آینده تحصیل نموده اید. قیمت جاری سهام در بورس معادل ۳۸۰۰ ریال است. قیمت توافقی ۶۰۰۰ ریال و قیمت اختیار خرید نیز ۵۰۰ ریال می باشد، بنابراین شما می توانید ۵ ماه بعد اختیار خود را اعمال نمایید. اگر قیمت سهام در ماه پنجم به ۷۰۰۰ برسد، شما قطعا اختیار خرید خود را اعمال خواهید کرد زیرا قیمت توافقی ۱۰۰۰ ریال کمتر از قیمت جاری می باشد و حتی با در نظر گرفتن ۵۰۰ ریال قیمت اختیار، باز هم ۵۰۰ ریال سود ناشی از اعمال خرید هر سهم می باشد. بر عکس اگر قیمت در ماه پنجم به ۵۰۰۰ ریال برسد، روشن است از اختیار خود صرفنظر کرده، با مراجعه به بورس سهام مورد نظر خود را خواهید خرید. البته در این حالت زیانی معادل قیمت اختیار را نتیجه خواهید گرفت.

اختیار فروش:

دارنده اختیار فروش می تواند در قبال ارائه اختیار، در تاریخ مشخصی از آینده سهام خاصی را با قیمت توافقی به فروش برساند. به طور مثال؛ فرض کنید اختیار فروش سهامی را با قیمت توافقی ۷۰۰۰ ریال در قبال پرداخت قیمت اختیار معادل ۵۰۰ ریال تحصیل نموده اید و اختیار فروش در ۵ ماه دیگر قابل اعمال است‌. حال اگر در ماه پنجم قیمت سهام به ۷۵۰۰ ریال برسد، مسلما به بازار مراجعه کرده، سهامتان را در آنجا بفروش می رسانید ولی اگر قیمت سهام در تاریخ اعمال خرید، به ۶۰۰۰ برسد، اختیار را اعمال نموده، سهام را با قیمت توافقی ۷۰۰۰ ریال به فروش رسانده، سودی معادل ۱۰۰۰ ریال کسب خواهید کرد و با در نظر گرفتن ۵۰۰ ریال قیمت اختیار باز هم ۵۰۰ ریال سود نصیبتان خواهد شد.

قرارداد آتی:

عبارتست از توافق طرفین قرارداد برای انجام معامله در تاریخ مشخصی از آینده که مقدار کالا و قیمت آن نیز در قرارداد مشخص می گردد. در این قرارداد طرفین بر اساس میزان شناخت شخصی و بر اساس نیاز ها و خواسته های خود، قرارداد را تنظیم می کنند.
قرارداد آتی خرید این امکان را می دهد که در تاریخ مشخصی از آینده، دارایی خاصی را با قیمت توافق شده ی هنگام قرارداد خریداری نماییم. قرارداد آتی فروش نیز در مقابل امکان فروش دارایی خاصی را در تاریخ مشخصی از آینده و به قیمت قرارداد می دهد.

پیمان آتی:

نوعی قرارداد آتی است که از طریق نهادهای واسطه با با عنوان موسسات پایاپای انجام می گیرد و بر عکس قرارداد آتی ، طرفین مستقیما با یکدیگر در ارتباط نیستند، لذا ریسک کمتری را نیز در مقابل خواهد داشت. در این قرارداد خریدار و فروشنده باید مبلغی را تحت عنوان ودیعه برای تضمین اجرای قرارداد نزد موسسات پایاپای پرداخت کنند. امروزه پیمان آتی روی انواع اوراق بهادار از قبیل اوراق قرضه، اوراق خزانه، اوراق تجاری، گواهی سپرده بانکی و همچنین روی انواع شاخص ها انجام می گیرد.
پیمان آتی در بورس عمدتا روی دارایی هایی من جمله، نرخ ارز، نرخ سود و شاخص سهام منعقد می گردد.