بورس اوراق بهادار

اطلاعات مفید در مورد اوراق بهادار در بورس

اوراق بهادار چیست (Securities) :

اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل داد و ستد هستند که دارای ارزش مالی می باشند و بیانگر نوعی رابطه طلبکاری از یک شرکت می باشند.

انواع اوراق بهادار :

1- اوراق حقوق صاحبان سهام

سهام عادی
سهام ممتاز
حق تقدم
سهام جایزه

2- اوراق بدهی

اوراق مشارکت
اوراق قرضه
صکوک

3- اوراق مشتقه

قراردادهای آتی
اختیار معامله مالی

انواع بازارها:

1- بازار کالا و خدمات( معامله پایاپای-معامله با واحد پولی) Commodity Market

این بازار اولین بار توسط انسان ها شکل گرفته است و انسان ها در گذشته و حال محل متشکلی را برای خرید و فروش کالاهای خود داشته اند و قوانین و عرف حاکم بر بازار را رعایت کرده اند. در گذشته مبادله کالا به صورت کالا به کالا (معامله پایاپای) صورت می گرفت. بعد از مدتی واحد پولی مورد پذیرش به عنوان تسهیل کننده معاملات مورد استفاده قرار گرفت. در چنین بازاری آنچه که ارزش کالا و خدمات را تعیین می کند عرضه و تقاضاست. در قبال افزایش تقاضا و ثبات عرضه، افزایش قیمت ها حادث می شود که امروزه به عنوان تورم می شناسیم. تورم باعث ایجاد شغل های کاذب، کاهش تولید یا تمایل به تولید می شود.

2- بازار پول( پیدایش بانک ها) Money Market

بازارپول ابتدا در جهت نگهداری نقدینگی مردم تشکیل شد و به عنوان یک محل امن برای نگهداری و محافظت از پول در مقابل سرقت تعریف شد و در قبال نگهداری از پول مردم مبالغی را از آنها دریافت می کرد. بعد از مدتی بانک ها برای خارج کردن حجم نقدینگی دست مردم و کاهش سرازیر شدن ناگهانی این حجم نقدینگی به بازار کالا و کنترل تورم ناشی از افزایش تقاضا، شروع به تبلیغ برای جذب نقدینگی در حساب های بانکی در قبال پرداخت کارمزد ماهانه به مشتریان کردند. بانک ها در قبال سپرده های مردم به آن ها وام پرداخت کردند و در قبال آن کارمزد دریافت کردند.

تفاوت کارمزد در یافنی بابت وام و تسهیلات پرداختی به مردم و کارمزد پرداختی بابت سپرده های مردم به عنوان درآمد بانک ها شناسایی می شد. بازار پول تا مدت ها توانست تعادل مناسبی بین عرضه و تقاضا در بازار کالا و خدمات ایجاد کند تا اینکه بحث کنترل نقدینگی در بازار پول و بحران مالی به میان آمد و مردم به سمت بانک ها هجوم برده و نقدینگی حساب های خود را طلب کردند اینجا بود که ضعف بازار پول نمایانگر شد.

3- بازار سرمایه( بازارهای مالی) Capital Market

با شناخت ناتوانی بازار پول در ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا برای جلوگیری یا کنترل تورم، بازار سرمایه به عنوان گزینه ای مناسب برای ایجاد تعادل مورد توجه قرار گرفت و مساله ای به نام بورس و سهام به عنوان یک امر تاثیرگذار در زندگی مردم مطرح شد و مردم سرمایه های مازاد خود را از بانک ها خارج کرده و به بازار سرمایه انتقال دادند.
در بورس اوراق بهادار که نمونه بارزی از بازار سرمایه است، سهام شرکت ها مورد معامله قرار می گیرد. این کار باعث می شود که مازاد نقدینگی افراد به جای سرازیر شدن به بازار کالا، به شرکت ها سرازیر شده و باعث تامین مالی شرکت ها شده و در نهایت موجب افزایش تولید می شود. تولید بیشتر و در نتیجه عرضه بیشتر می تواند پاسخگوی تقاضای بالاتر باشد و در نتیجه با ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا مانع تورم می شود.

از سوی دیگر چون شرکت ها یک منبع ارزان و راحت تامین مالی در دسترس دارند درنتیجه بهای تمام شده محصولاتشان افزایش ناگهانی نخواهد داشت و سهامداران نیز در سود شرکت ها سهیم می شوند. شراکت این دو بخش یعنی شرکت ها و سهامدارانشان چرخه تولید را به گردش در می آورد و تولید بیشتر شکوفای اقتصادی را به همراه خواهد داشت. در واقع نقدینگی وارد شده به بازار سرمایه در صورتی می تواند از این بازار خارج شود که جایگزینی داشته باشد و این عامل نقص بازار پول را پوشش می دهد.

انواع بازار سرمایه :

1- بازار اولیه:
در بازار اولیه، اوراق بهادار شرکت برای اولین بار صادر و معامله می شود. به سهام جدیدی شرکت های بازار ثانویه عرضه می کنند بازار اولیه گفته نمی شود.

2- بازار ثانویه:
در بازار ثانویه اوراق بهاداری که قبلاً انتشار یافته معامله می شود. بورس اوراق بهادار مهمترین بازار ثانویه برای معاملات اوراق بهادار شرکت هاست که در آن سهام منتشر شده و در حال انتشار شرکت ها معامله می شود. تفاوت بازار اولیه و بازار ثانویه در این است که در بازار اولیه شرکت عرضه کننده سهام مستقیماً سهام را به سرمایه گذار می فروشد.

انواع بازار سرمایه از منظری دیگر:

1- بازار بورس:
بازار بورس دارای دو بازار می باشد:1- بازار اول 2- بازار دوم

بورس کالا، بورس فلزات، بورس کشاورزی، بورس اوراق بهادار، بورس اسناد خزانه. در بورس افراد حقیقی و حقوقی به واسطه کارگزاران خود به معامله می پردازند و خریدارها و فروشنده ها می توانند یک فرد یا یک شرکت باشند. این خرید و فروش تابع قوانین خاصی است که در مورد هر فردی با هر سرمایه ای یه صورت یکسان اجرا می شود.

بازار بورس اوراق بهادار :
بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل و رسمی برای سرمایه های مردم است که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت تحت ضوابط و مقررات خاص معامله می شوند. مولفه های اصلی بازار بورس عبارتند از:

•  تالار بورس:

جایی است که کارگزاران به خرید و فروش سهام می پردازند و شامل تالار اصلی و تالار فرعی است. تالار اصلی تالاری است که در آن شرکت هایی قرار دارند که خود را با قوانین سازمان بورس تطبیق داده اند. تالار فرعی تالاری است که شرکت ها ابتدا در آن پذیرفته شده و آزمایش می شوند و اگر توانستند خود را با قوانین وفق دهند در تالار اصلی پذیرفته می شوند.

•  کارگزاران:

شرکت هایی هستند که در واقع واسطه بین سهامداران و شرکت های حاضر در بورس هستند و در قبال این واسطه گری در هر معامله خرید و فروش 1% کارمزد دریافت می کنند. خرید و فروش سهام شرکت های بورسی در بازار فقط توسط کارگزاران رسمی سازمان بورس اوراق بهادار امکان پذیر است و این مساله موجب شفافیت بازار می شود به این دلیل که اطلاعات مربوط به معاملات مانند تعداد سهام و قیمت مورد معامله و تعداد خریدار و فروشنده هر روز در دسترس قرار می گیرد

2- بازار فرا بورس:
بازار فرابورس شامل پنج بازار می باشد:1- بازار اول 2- بازار دوم 3- بازار سوم(عرضه) 4-ابزارهای مالی نوین 5- بازار پایه
پذیرش شرکت های سهامی عام در بازار اول و دوم و سایر اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می گیرد. بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه برای شرکت هایی است که بر اساس بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت در سازمان بورس اوراق بهادار بوده اما امکان پذیرش در بازارهای بورس و فرا بورس را ندارند.